Esperantilo Blogo en Esperanto pri projekto Esperantilo kaj komputila lingvistiko

Infinitivaj verbaj frazpartoj estas tre vasta kaj komplika parto de esperanta gramatiko. Adekvate komplika estas ankaŭ la maŝina tradukado al celaj lingvoj. La kompletan priskribon donas al ni plena manlibro de esperanta gramatiko (I-Verboj en PMEG). Infinitivaj frazpartoj plej ofte troviĝas kun verboj: „povi“, „devi“ kaj „voli“. Tiuj verboj havas en germana kaj angla gramatiko specialajn nomojn: (germane: „Hilfsverben“ aŭ „Modalverben“, angle „auxiliary verbs“).

Mi volas legi la libron.
Li povas tion fari.

I-verbo rolas en tiuj frazoj kvazaŭ kiel objekto. Sed por tiuj frazoj la kutima transformigo de objekto al subjekto per pasiva frazo ne estas ebla. Aliaj provoj.

Li povas legi libron. Kion li povas? Li povas tion. Kion li povas legi?

Uzado de infinitivaj frazpartoj en esperanto ŝajne ne havas limojn.

Ekzemploj de uzado de i-verboj

• Kritiki estas facile
• Li amas legi librojn.
• Li helpis al ŝi prepari manĝon.
• Li vidis la homojn legi librojn.
• Li venis por vidi vin.
• Li permesis al ŝi veni.
• Li petas ŝi resti.
• Mi laboras sen ripozi.
• Li estas ema labori.
• Li ne pensis pri neceso lerni tiun lingvon.

Kelkajn de ili oni povas transformigi al aliaj formoj.

• Kritikado estas facila
• Li amas legadon de libroj.
• Li helpis al ŝi perpari manĝon.
• Li vidis la homojn, kiu legis librojn.
• Li venis, por ke li vidu vin.
• Li permesis al ŝi la venon.
• Li petas, ke ŝi restu.
• Mi laboras sen repozo.
• Li emas laboron.
• Li ne pensis, ke estas necesa lerni tiun lingvon. Li ne pensis, ke lerno de tiu lingvo estas necesa.

Ceteraj i-verboj oni povas transformigi al substantivaj frazpartoj aliaj al subfrazoj kun prepozicio „ke“ aŭ „por ke“.
Interesa estas la eblo, kiun havas angla lingvo.

I want you to come.

En Esperanto tiu frazo estu:

Mi volas de vi veni. anstataŭ
Mi volas, ke vi venu.

Ĝis nun ŝajnas, ke tiu eblo ne estas uzata.

Maŝina tradukado

Naciaj lingvoj ne havas tiujn vastajn eblojn uzi infinitivajn frazpartojn. La malfacila tasko estas transformi la frazo al ebla formo ĉe tradukado. Ekzemple por pola traduko.

Mi vidis lin veni hejmen. Widziałem go, jak szedł do domu.

El teknika vidpunkto tre avantaĝa estas la transformigo de la frazo jam en Esperanto.

Mi vidis lin veni hejmen. = Mi vidis lin, kiam li venis hejmen.
Mi vidis homojn legi librojn. = Mi vidis homojn, kiuj legis librojn.

Tiaj transformigoj ebligas malplialtigi la strukturan riĉecon de Esperanto. Sed por germana lingvo la direkta traduko estas ebla.

Mi vidis lin veni hejmen. Ich sah ihn nach Hause gehen.

En silezia dialekto de pola lingvo tiu formo estas ankaŭ ebla:

Mi vidis lin veni hejmen. Widzio’łech go iść do dóm.

Sintaksa analizo de infinitivaj frazpartoj

Ĝi estas por ĉiu lingvo plej malfacila tasko de sintaksa analizo. Kaj ofte tio estas la kaŭzo, ke elegantaj analiziloj rezignas ĉe analizo de realaj tekstoj. La plej malfacila estas la difino de limoj de infinitivaj frazpartoj. Ŝajnas, ke bonajn rezultojn oni povas atingi nur per statistikaj metodoj.

Ĝis nun Esperantilo ne povas bone analizi ĉiujn tiujn senlimajn eblojn de Esperanta lingvo.